Foto: Pexels/SHVETS production
Help door dit met anderen op je socials te delen!
Psychiater Wim Veling, als hoogleraar verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, stelde op grond van een analyse van de wetenschappelijke literatuur dat complotdenkers gelijkenissen vertonen met psychotici. Ja, echt.
Dit is een merkwaardige gedachtegang, vindt oud-huisarts en epidemioloog Dick Bijl. Het beoordelen van medisch-wetenschappelijke onderzoeken vergt namelijk de nodige deskundigheid.
Samen met een aantal anderen schreef Veling in het Tijdschrift voor Psychiatrie een artikel waarmee hij de relevante literatuur over complotdenken en paranoïde wanen ‘kritisch beschouwt’.
Elementaire methodologische fouten
Bijl heeft tegen dit artikel, waarover een zaak heeft gediend bij het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, diverse bezwaren. Ten eerste haalt Veling selectief artikelen aan die hem bevallen en zijn betoog steunen. Daarnaast neemt hij eenvoudig voor waar aan wat de overheid beweert. “Daar hebben we dus niets aan.”
De oud-huisarts wijst erop dat Veling en zijn collega’s in hun artikel over complotdenkers elementaire methodologische fouten maken die in een wetenschappelijk bedoeld artikel niet thuishoren.
Veling kan artikelen niet interpreteren, laat staan er wetenschappelijke conclusies aan verbinden. Hij neemt namelijk klakkeloos aan wat de overheid naar buiten brengt, benadrukt Bijl.
Medische omerta in de psychiatrie
Er is volgens hem niet veel inzicht voor nodig om te zien dat Veling et al. zelf voldoen aan de definitie van complotdenkers en zelfs dat ze waanideeën hebben.
Hij stelde het tijdschrift vragen over de aard van de peerreview die heeft plaatsgevonden en discussies in de redactie, maar kreeg geen antwoord. “Geheel in lijn met de medische omerta in de psychiatrie.”
Hilarisch en treurig
Neuroloog Jan Bonte vindt het ‘hilarisch en treurig’ dat hoogleraar Veling dit stuk geplaatst wist te krijgen in het Tijdschrift voor Psychiatrie.
Iedere insider weet wel dat de kwaliteit van de artikelen in dit huisblaadje van de Nederlandse psychiatrie van bedenkelijk niveau is, maar dit stuk sloeg toch wel alles, aldus Bonte.
In het artikel worden complotdenkers als volgt gedefinieerd: “Complotdenkers versimpelen de werkelijkheid door een eenduidige, definitieve verklaring voor gebeurtenissen te kiezen, informatie te selecteren die daarbij past en vervolgens geen ruimte meer toe te laten voor alternatieve verklaringen.”
Onbehandelbare cognitieve dissonantie
De neuroloog moest heel hard lachen toen hij dit las. “Want als de afgelopen jaren toch iets geleerd hebben, is het wel dat deze omschrijving van toepassing is op vele politici, bestuurders en beleidsmakers. En niet in de laatste plaats op vele artsen, waaronder deze Veling zelf.”
De hoogleraar laat hiermee prachtig zien in welke mate hij zelf lijdt aan een waarschijnlijk onbehandelbare cognitieve dissonantie, luidt zijn diagnose.
Hij stuitte op een opmerkelijke passage in het artikel:
“Tenslotte volgt uit de verkenning in dit artikel dat de inhoud van de denkbeelden niet de juiste ingang is om complotdenkers en mensen met paranoïde wanen te bereiken. Bij beiden zijn rationele argumenten en een beroep op de logische gedeelde werkelijkheid grotendeels ineffectief.”
Toen Bonte dit las, kwam hij helemaal niet meer bij van het lachen. “Die ‘logische gedeelde werkelijkheid’ bestaat helemaal niet. Alleen in de veilige en zeer enge bubbel van Wim Veling zelf.”
De neuroloog adviseert hem te verkassen naar Den Haag, waar ‘nog heel veel te diagnosticeren en te behandelen valt’.
Over de auteur: Robin de Boer is economisch geograaf. Volg hem hier op Substack.
…