De staatsschulden vormen een tijdbom die ooit afgaat, maar niemand weet wanneer.
Cijfers per 12.5.24
Economische groei VS 3,0%, China 5,3%, Japan 1,2%, EU 0,4%, Duitsland -0,2%, Nederland -0,4%. Inflatie VS 3,5%, China 0%, Japan 2,6%, EU 2,4%, Duitsland 2,4%, Nederland 2,4%. Rente VS 4,7%, China 2,2%, Japan 0,9%, EU 2,6%, Duitsland 2,6%, Nederland 2,9%. De conclusie is dat de VS, Japan en EU potverteren met een groei fors beneden de rente en relatief hoge inflatie. China is financieel solider, maar heeft een zeurend vastgoedprobleem. In deze constellatie vormen mondiale staatsschulden en tijdbom onder het financiële stelsel.
De groei van de VS gepaard is gegaan met een explosie van de staatsschuld. President Joe Biden heeft de infrastructuur verbeterd en vele miljarden vrijgemaakt voor het aanpakken van Climate change. Het begrotingstekort komt in 2024 op 9% waardoor de staatsschuld boven 100% uitkomt. De verwachting is dat bij voortgezet beleid de staatsschuld in 2054 rond 165% zal liggen. De huidige economische groei van de VS ligt onder de Amerikaanse rente. Dat betekent dat het huidige gigantische schulden niveau van de VS niet teruggedrongen kan worden door groei, maar toeneemt door rente over de schuld. De VS komt daarmee tot nu toe weg vanwege de dollar als mondiale reservemunt. Maar de VS is kwalitatief afgewaardeerd door kredietbeoordelaars waardoor de Amerikaanse schuld niet langer vanzelfsprekend gedekt wordt door overschotlanden en beleggers. Het risico op een afwaardering van de dollar als mondiale reservemunt is niet groot. Maar als de schuld niet regulier gefinancierd kan worden zal monetaire financiering, de geldpers, moeten plaatsvinden. Een hollende inflatie dreigt dan, met hetzelfde effect als een belastingverhoging.
Staatsschuld terugdringen
Gaat dat het mondiale financiële systeem in gevaar brengen? Er zijn drie mogelijkheden om de staatsschuld terug te dringen. De eerste is het primaire begroting sluitend te maken via bezuinigingen, maar Biden zal niet bezuinigen in zijn herverkiezingsjaar. De tweede mogelijkheid is belastingen verhogen, vooral van hoge inkomens. Het Congres blokkeert een dergelijke impopulaire maatregel. De laatste mogelijkheid is inflatie. Hyperinflatie om de schuldenberg te bedwingen? Het is de hoogste tijd dat de VS gaan bezuinigen. Het Inflation Reduction Act, IRA pakket ter bestrijding van klimaatverandering verhoogt het budgettekort. De belastingen moeten verhoogd worden om de begroting weer eens sluitend te krijgen. Dat zit er niet met Donald Trump aan het roer. Trump is liefhebber van belastingverlaging om populariteit te winnen. Hij zal Obamacare en MedicAid niet afbouwen. Trump aan het roer kan het mondiale financiële systeem in gevaar brengen door belastingen te verlagen.
Tijdbom
De rekening van de staatsschulden zal eens betaald moeten worden. Er is geen zicht erop dat het financiële beleid die kant opgaat en dat is verontrustend. Een verkleining van budgettekort is lastig. De kosten voor de vergrijzing stijgen. De defensie-uitgaven nemen toe door de agressieve landen als Rusland en China. Het probleem wordt verergerd door de staatsschuld van Japan 260%, China 14,8 biljoen dollar, de Europese Unie 80%. Economen achten een staatsschuld tot 60% gezond. So far, so good. Voorheen, in de tijd van Reagan, Bush, Clinton, vormde het begrotingstekort en de staatsschuld een belangrijk politiek item. Dat is het niet langer het geval. Het is overwoekerd door items als Klimaat, Infrastructuur, Medicare en Sociaal-cultureel. Dit kan een serieuze bedreiging vormen voor de wereldorde. It’s the economist stupid!
In ons land (maar ook daarbuiten) is een macro-econoom onder de politici niet te bekennen, met als flagrante misser Arabiste Kaag als minister van Financiën. Links heeft weinig economisch benul, maar rechts ook niet. Dit is verontrustend.
