De Vlaamse regering heeft vrijdag een opvolger aangeduid voor Lieven Viaene. De West-Vlaamse inspecteur-generaal kreeg eerder dit jaar eervol ontslag van de regering en gaat met pensioen. De nieuwe topvrouw van de Onderwijsinspectie wordt Katrien Bonneux. Na een selectieprocedure die uitgevoerd werd door een extern bureau, werden twee kandidaten voorgedragen aan de Vlaamse regering. Die koos finaal voor Bonneux.
Bonneux is sinds 2021 kabinetschef Onderwijs bij Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). Toen de eerste kabinetschef van Weyts, Carine Steverlynck, vertrok, was Bonneux een logische keuze. Zij had in 2020 de rol van coördinator van het coronabeleid opgenomen en werkte zich zo in de kijker.
LEES OOK. Het rapport van Ben Weyts (N-VA): veel losse maatregelen, weinig structureel veranderd
Grote uitdagingen
Volgens Weyts heeft ze “een stevige staat van dienst in het onderwijsbeleid”. Ze ging in 2006 aan de slag bij de afdeling ondersteuningsbeleid van het Departement onderwijs en vorming en werd in 2012 afdelingshoofd van de afdeling Secundair onderwijs en leerlingenbegeleiding. “Dit is een kwestie van de juiste vrouw op de juiste plaats. Er wachten grote uitdagingen bij de Onderwijsinspectie: de planlast verminderen en de onderwijskwaliteit opvoeren”, aldus de minister.
De keuze voor Bonneux is zonder meer opvallend. Bij zijn afscheid haalde ex-topman Lieven Viaene nog hard uit naar Weyts. Zowel de visie als de manier van werken van de minister vond Viaene beneden alle peil. Zo mocht er over bepaalde onderzoeken niet gecommuniceerd worden en werden persberichten herschreven. “We worden monddood gemaakt”, zei Viaene daarover.
Zorgen om objectiviteit
Viaene – en velen in het onderwijsveld met hem – maken zich zorgen over de onafhankelijkheid van de inspectie. Hij zei daarover: “De inspectie heeft pas slagkracht als ze onafhankelijk van de politiek kan functioneren en objectief kan rapporteren. Als ze gebruikt wordt om voor de minister te rijden, heeft ze die niet.”
Ook de politiek was keihard voor de houding van de minister. Dat ging van “griezelig en erg schadelijk” (Vooruit) en “de onafhankelijkheid is cruciaal” (Open VLD) tot “het primaat van de politiek is in Vlaanderen compleet doorgeslagen. Het is nefast voor degelijk bestuur” (Groen).
Dat een kabinetschef onmiddellijk doorschuift naar een topfunctie bij de waakhond, versterkt die vrees. “Waar is er nog vertrouwen in een ernstig advies van inspectie op onafhankelijke wijze?”, zegt een bron uit het middenveld, die anoniem wil blijven. “Dit is nu echt een functie waar je als kabinetschef niet meteen kunt instappen.”
Dat mensen politiek benoemd worden, is uiteraard niet vreemd, maar wel dat ze ook aan het hoofd van de inspectie komen. Bonneux’ profiel verschilt wezenlijk met dat van haar voorganger, Viaene. Die kwam als algemeen directeur van een grote scholengroep over naar de inspectie. De keuze voor Bonneux ligt zo in lijn met een eerdere reactie van Weyts, die de inspectie ziet als een van de topambtenaren onder zich. Over de kritiek van Viaene zei hij: “Als hij zelfstandig wil worden, kan hij een winkel of een kapperszaak beginnen.”
- We kiezen voor een veelzijdige basisvorming die grotendeels gemeenschappelijk is tot 16 jaar. We zorgen voor kleinere klassen van maximaal 15 leerlingen tot het tweede leerjaar en maximum 20 in de volgende jaren
- We geven startende leerkrachten extra begeleiding en tijd om zich voor te bereiden door middel van een ‘inwerkjaar’
- We voeren een maximumfactuur voor het secundair onderwijs in
- We verlagen het inschrijvingsgeld naar 835 euro en bevriezen het, zoals in Franstalig België. Op termijn evolueren we naar een kosteloos hoger onderwijs
- We draaien de harde knip terug. We verzetten ons tegen toelatingsproeven die selecteren op sociale achtergrond
- Lerarentekort aanpakken, onder meer via een startersstatuut voor beginnende leerkrachten
- Kwaliteit garanderen met een rijk aanbod. Naast basisvaardigheden is er plaats voor maatschappelijke thema’s zoals burgerschap, relaties, duurzaamheid en mediawijsheid
- Elk kind gratis naar school. Gratis schoolmateriaal voor elk kind en kostendekkende schooltoelages voor gezinnen met lage inkomens
- Een voedzame, lekkere en duurzame schoolmaaltijd voor elk kind. Voor kinderen van ouders die moeilijk rondkomen, is die maaltijd gratis
- Toegankelijk hoger onderwijs door voldoende hoge studiebeurzen en betaalbare studentenwoningen
- De invoering van bindende taaltesten in de derde kleuterklas. Na de bestaande initiële Koala-screening, moet er in mei ook een echte taaltest komen
- De invoering van een vak ‘burgerschap’ waarbij de kennis van en het respect voor onze Europese waarden en normen centraal staan, als onderdeel van de eindtermen van het lager en secundair onderwijs
- De invoering van een maximumfactuur in het secundair onderwijs, al naargelang de studierichting
- Een gedeeltelijke cashback van het inschrijvingsgeld aan hogescholen en universiteiten voor studenten die erin slagen om het bachelordiploma te behalen binnen het modeltraject
- Een terugbetaling van de effectieve studiekosten voor wie in Vlaanderen een gesubsidieerde hogere studie heeft gevolgd, maar uitstroomt naar een buitenlandse niet-EU arbeidsmarkt
- Leerplicht verlagen naar 3 jaar
- Zomervakantie met twee weken inkorten, herfst- en krokusvakantie met een week verlengen
- Vlaams plan voor Nederlands en wiskunde in het basisonderwijs. Taaltrajecten en taallessen vanaf kleuterschool voor wie Nederlands niet machtig is
- Woensdagnamiddagaanbod op scholen: sport en cultuur, maar ook bijspijkerlessen voor wie daar nood aan heeft. Levensbeschouwelijke lessen enkel buiten de schooluren
- Gezonde en warme schoolmaaltijden gratis voor kansarme leerlingen
- Een lerarenloopbaanpact in het onderwijs om het lerarentekort aan te pakken
- Meer ondersteuning voor zij-instromers, die meer anciënniteit mogen meenemen (20 jaar)
- We beschermen de vrijheid van onderwijs tegen alle vormen van staatspedagogie
- Meer vrijheid voor schoolbesturen om de toegekende middelen in te zetten
- De onderwijskwaliteit moet een boost krijgen: we verwachten leerplannen die ambitieuzere doelen omvatten dan de minimumdoelen
- Alle beginnende leerkrachten moeten werkzekerheid hebben, door ze in een leerkrachtenpool te steken. Zij-instromers moeten tot 20 jaar anciënniteit kunnen meenemen
- De leerplicht moet worden vervangen door schoolplicht, waardoor thuisonderwijs niet meer kan. De schoolplicht begint op 3 jaar
- Scholen moeten sterk inzetten op de kennis van het Nederlands. Elke leerling wordt opgevolgd en indien nodig volgt er remediëring. Ouders die het Nederlands niet goed machtig zijn, krijgen in crèches en op scholen taallessen
- Ook in het secundair onderwijs moet de maximumfactuur worden ingevoerd
- De zomervakantie moet twee weken korter. Die twee weken worden dan aan de krokus- en herfstvakantie gekleefd. Het startuur van de schooldag mag best wat later vallen, om zo de slaap- en leermogelijkheden van jongeren te verbeteren
- We moedigen scholen aan om veel verder te gaan dan de minimumdoelen. Voor secundaire scholen moeten naast de Vlaamse toetsen ook zaken zoals doorstroom naar en in het hoger onderwijs en kansen op de arbeidsmarkt duidelijkheid geven over de output van een school
- Tegenover al die vrijheid en autonomie staat meer toetsing van de kwaliteit via de Vlaamse toetsen. Die worden, naast Nederlands en wiskunde, uitgebreid naar zoveel mogelijk andere domeinen
- We zetten bij alle leeftijden nog meer in op basiskennis, zoals onder andere begrijpend lezen, grammatica en wiskunde
- We passen artikel 24 van de Grondwet aan zodat de vrijheid van onderwijs niet langer een argument kan zijn wanneer objectief wordt vastgesteld dat de kwaliteit van onderwijs onder grote druk staat
- We breiden de verplichte taaltest verder uit zodat iedereen die laattijdig instroomt in ons onderwijs een taaltest moet afeggen, waarna de nodige begeleiding verstrekt wordt